Derde Zondag Paastijd C

 

Na het ontbijt zei Jezus tot Simon Petrus:
“Simon, Zoon van Johannes,
hebt gij Mij meer lief dan dezen Mij liefhebben?”
Hij antwoordde:
“Ja Heer, Gij weet dat ik U bemin.”
Jezus zei hem:”
“Weid mijn lammeren.”
Nog een tweede maal zei Hij tot hem:
“Simon, zoon van Johannes, hebt gij Mij lief?”
En deze antwoordde:
“Ja Heer, Gij weet dat ik U bemin.”
Jezus hernam:
“Hoed mijn schapen.”
Voor de derde maal vroeg Hij:
“Simon, zoon van Johannes, hebt ge Mij lief?”
Nu werd Petrus bedroefd,
omdat Hij hem voor de derde maal vroeg:
Hebt gij Mij lief? en hij zeide Hem:
“Heer, Gij weet alles; Gij weet dat ik U bemin.”
Daarop zei Jezus hem:
“Weid mijn schapen.
Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u:
Toen ge jong waart
deed ge zelf uw gordel om en gingt waarheen ge wilde,
maar wanneer ge oud zijt zult ge uw handen uitstrekken,
een ander zal u omgorden
en u brengen waarheen ge niet wilt.”
Hiermee zinspeelde Hij op de dood
waardoor Hij God zou verheerlijken.
En na deze woorden zei Hij hem:
“Volg Mij.”

 

Beste vrienden,

Over enkele dagen opent het Conclaaf, waar een nieuwe paus zal worden gekozen. Een zeldzame gebeurtenis (gelukkig!) en mede daardoor één die erg tot de verbeelding spreekt. Er worden spannende films over gemaakt. In gedachten zijn we al bij complotten, fluistercampagnes, gifringen en smoezelende prinsen van de Kerk. Het is niet het eerste spannende verhaal over conclaven. Er zijn er meer. Romans, films.

Dat kan ook bijna niet anders, want wat er in het Conclaaf gebeurt is geheim. En, tja. Niks spreekt zo tot de verbeelding als geheimen! Wat wij niet kunnen weten, dat vult onze fantasie wel voor ons in. In Rome wordt er zelfs gegokt op de kardinalen. Toto Cardinale heet dat. Het is weer eens wat anders dan een tientje zetten op 2-1 voor AZ. En iedereen heeft zijn favoriete renpaard! Wordt het de Patriarch van Jeruzalem? Of toch de Kardinaal-Staatssecretaris? Of misschien de goedlachse oud-aartsbisschop van Manilla? De boekjes met loten gaan van hand tot hand, een beetje als onze Lourdesloterij, maar dan anders.

Zo zie je maar, overal waar God werkt, daar verzinnen mensen er wel wat bij. Een spannende film, of een kardinalentoto. Dat houdt de sjeu er een beetje in. Maar het is natuurlijk niet waar het om draait.

Want waarom zijn de kardinalen in afzondering? Waarom is wat ze zeggen, doen en stemmen geheim? Daar zijn natuurlijk praktische redenen voor, maar de belangrijkste reden is geestelijk. Het conclaaf gaat namelijk niet over de kardinalen. De kerk is geen casino of competitie, waarbij er één scharlaken speler uiteindelijk tot kampioen wordt gekroond. Het Conclaaf is de plek waar Jezus aan de nieuwe Petrus, Petrus zijn 266^e opvolger, vraagt om zijn schapen te weiden.

Het is een plek van afzondering. Ja, maar geen afzondering meer zoals vorige week “uit vrees voor de vijanden”, maar een  blijde afzondering, een afzondering in paasgeloof. Een Galilea, waar de kardinalen samen zijn met de Heer, om te horen wie het is die hij roept tot deze taak. Het is de afzondering van de gekozene zelf, die in zijn hart de vrijheid moet vinden om te zeggen : Heer, Gij weet dat ik van u houd.

Het is de opdracht van de kardinalen om goed te luisteren naar de beweging van de Geest, om de noden van de tijd te verstaan. Het gaat er niet om wie er “wint”, want er is uiteindelijk niks te winnen. Bij een toto wint het beste renpaard, bij een conclaaf word je omgord, en gebracht naar een plaats waar je niet per se wil zijn.

Wie de kerk goed kent weet dat wanneer je “omhoog” gaat je er alleen maar meer taken en problemen bijkrijgt. De meeste er van kun je je niet goed voor op voorbereiden, zijn onoplosbaar en je kan niet zomaar je ontslag indienen als je er geen zin meer in hebt.

En we hebben geen idee waar de nieuwe paus mee te maken zal krijgen. Van Pius XII is gezegd dat toen hij gekozen werd tot paus, in het voorjaar van 1939, het pausschap heeft aanvaard met de woorden accepto in crucem: ik aanvaard deze taak – als een kruis. Petrus worden, betekent ook dat je moet openstaan voor alle gevaren waar Petrus mee te maken kreeg, in de wetenschap dat je nooit meer helemaal van jezelf bent.

Nu zijn wij allen geen kardinaal, en ondanks dat paus Franciscus wel eens met gewone mensen belde om te vragen hoe het ging, hebben wij geen stem in dit kapittel. Dat wil ook niet zeggen dat we er volledig buitenstaan. De Geest die in het Conclaaf werkt, is dezelfde geest die door de hele Kerk heen werkt. Wie geeft de richting aan? Alleen maar 135 kardinalen? Nee, dat zijn wij – mede – allemaal.

Zo zijn er drie dingen die wij nu kunnen doen.

Verbinden wij ons als eerste deze zondag en de komende tijd met de wereldkerk. Dat we niet alleen bekommerd zijn om ons eigen kerkje, eigen streekje, eigen land, maar werkelijk rond de paus bijeen komen en elkaar in de geest ontmoeten. De volheid van het christenvolk, verenigd rond de bisschoppen, de kardinalen en tenslotte het Conclaaf, afgezonderd van alle wereldse druk en belangen om Petrus onder hen te vinden.

Laten we ook ten tweede ons niet bezig houden met al dan niet angstige speculatie, “oh als het die maar wordt” of erger nog “nee, nee, niet díe!”. Wij hoeven niet geobsedeerd te zijn door een renbaan met rode hoedjes, terwijl wij sidderend kijkend naar onze lootjes voor de Toto Cardinale. En u kent mijn mening: een obsessie met kerkpolitiek is een zeker teken van een zwak geloof.

Degene die het wordt heeft immers het vertrouwen van minstens twee derde van de kiesgerechtigde kardinalen, en net zoals de Geest door de Kerk werkt, werkt diezelfde Geest ook in het Conclaaf. Er kunnen niet zómaar ongelukjes gebeuren. De kardinalen zoeken naar iemand die verenigt, samenbrengt. En de Geest van God is geen geest van wanorde, maar van vrede. We mogen er dus ook vertrouwen in hebben dat er goede, nodige dingen gebeuren. Het is geen Kamerverkiezing waarbij de verkeerde partij zomaar de grootste kan worden!

Tenslotte hebben wij hoop op de toekomst. We weten niet hoe die er uit ziet. Er kunnen altijd goede en slechte dingen gebeuren. Maar wij weten wel dat de Geest ons herders geeft die boodschappers van de hoop willen zijn, apostelen van de vrede in moeilijke tijden.

Niemand kan ons garanderen dat er geen nare dingen gebeuren, maar zolang de Kerk er is (en de Kerk zal er altijd zijn) leeft de hoop, is er een Petrus. Een Petrus die houdt van de Heer, een Petrus die houdt van zijn schapen.

Amen.

Tweede Zondag Paastijd

 

Door de handen van de apostelen
geschiedden er vele wondertekenen onder het volk.
Allen waren eensgezind
en kwamen tezamen in de Zuilengang van Salomo.
Van de overigen durfde niemand zich bij hen te voegen,
hoezeer het volk hen ook prees.
Steeds meer geloofden er in de Heer;
mannen zowel als vrouwen
sloten zich in grote groepen bij hen aan.
Men bracht zelfs de zieken op straat;
ze werden neergelegd, de een op een bed,
de ander op een draagbaar,
in de hoop dat als Petrus voorbijging
tenminste zijn schaduw op één van hen zou vallen.
Zelfs uit de steden rondom Jeruzalem stroomden de mensen toe.
Zij brachten zieken mee
en mensen die van onreine geesten te lijden hadden,
en allen werden genezen.

 

Beste vrienden

Maandag, tweede paasdag ontvingen we het bericht dat paus Franciscus die ochtend was overleden. Ondanks zijn lange ziekbed toch nog onverwachts overleden. Een verdrietig moment omdat de paus een man was waar het eenvoudig was om van te houden. Elke paus heeft een ander karakter, en dat moet ook zo zijn. Sommige pausen voelen meer afstandelijk aan, anderen zijn juist heel erg nabij. Ik ken niemand die een lelijk woord voor onze paus had. Zelfs mensen die op grote afstand stonden van onze kerk spraken met waardering over hem en spreken de hoop uit dat de volgende paus weer zo iemand wordt.

De afgelopen jaren waren zij  als de mensen uit de lezing van het boek Handelingen over wie de schaduw van Petrus is gevallen. De aanwezigheid van Petrus was zo sterk dat mensen zich acuut beter voelden wanneer hij in de buurt was, wat het ook was dat hen bezwaarde. Een sterke, aanwezige, troostende paus die getuige is van een liefdevolle waarheid laat een genezende schaduw achter.

Paus Franciscus is in zijn leven niet alleen de bestuurder van de wereldkerk geweest, maar was in eerste instantie een Petrus die al genezend rondging en grote groepen mensen wees op het licht van Gods barmhartigheid. Petrus geneest, niet omdat hij zo`n grandioos persoon is, maar omdat hij Christus zichtbaar maakte in zijn leven.

Natuurlijk krijg je dan ook tegenstand. Of er zijn mensen die afgunstig zijn en lelijke en veroordelende dingen zeggen. Daar lezen we in het boek Handelingen genoeg over. Maar wat uit God komt, kun je niet uiteen slaan. Er zijn er genoeg die het zullen proberen, maar het gaat voorbij als golven tegen de rots.

Maar ook de beste ontmoeting met de grootste getuige is maar een voorprogramma van waar het werkelijk om gaat. Petrus’ schaduw geneest de mensen, maar het is maar als een schaduw ten opzichte van het licht dat van de Heer komt.

In het Evangelie lezen we over de grenzen aan elk getuigenis. De leerlingen hebben de verrezen Jezus ontmoet, en Thomas was net buiten de deur. Ze hebben de Heer gezien! Daar getuigen ze van! Thomas echter weet dat hij pas werkelijk kan belijden als Hij een levende ontmoeting met de Heer heeft gehad.

En wanneer die ontmoeting dan komt gebeurt er iets bijzonders. De belijdenis van Thomas gaat bóven het geloof van de andere leerlingen uit. Thomas is de eerste van de leerlingen die Jezus aanspreekt als mijn Heer en mijn God. Het getuigenis doet het voorwerk en opent de weg naar het geloof, maar voor een volledig beamen hebben we iets anders nodig. De persoonlijke ontmoeting met de liefdevolle barmhartigheid van de Heer.

Voor de leerlingen was dit nog niet zo eenvoudig. Alles was nog nieuw en onvermoed. Onze ogen mogen meer gewend zijn aan het licht. Wij zijn geen nieuwkomers meer. De Heer laat zich elke dag vinden. Hij is te vinden in Gods woord, hij is te vinden in de sacramenten, hij is te vinden in het voorbeeld van de mensen die zichzelf door hun leven heen aan Christus hebben toevertrouwd. Er zijn heel veel wegen naar een persoonlijke ontmoeting waarin we leren dat er bij God niets te verdienen is, maar alles te ontvangen.

We hoeven niet meer - als de leerlingen - angstig te wachten tot er iemand door een gesloten deur naar ons toekomt! En als er in ons geestelijk leven een deur dichtzit moeten we ons serieus afvragen wie die dan op slot gedaan heeft, en of de sleutel misschien niet in onze eigen zak zit. Toch eens goed voelen, wat zich daar bevindt.

Wij hebben nu afscheid moeten nemen van deze paus. De herinnering aan zijn getuigenis blijft ons nabij. Na gisteren gaat de kerk een negendaagse periode van rouw in, en daarna begint het conclaaf. De kardinalen gaan hun best doen om een nieuwe Petrus te vinden die onze kerk zal leiden. Hij zal op zijn beurt op zijn eigen manier zijn helende schaduw zal laten vallen. Niet omwille van zichzelf, maar om mensen naar het licht van de barmhartigheid te trekken.

Zo zal het verdriet dat wij voelen ook weer veranderen in vreugde, wanneer we deelgenoot worden van die goddelijke barmhartigheid. Haar ontvangen, en weer doorgeven als herauten van het nieuwe leven, Volk van Pasen.

Amen