Vandaag vieren we het Hoogfeest van de Drie-Eenheid. Dat klinkt altijd heel erg ingewikkeld. Misschien maken we het zo wel nog wat ingewikkelder dan het al is. Want wat zeggen we als we de woorden “het is ingewikkeld” uitspreken? Dat het moeilijk is om te vatten? Heel veel dingen zijn moeilijk om te vatten, toch liggen we daar niet wakker van.
Of misschien “het ziet er onlogisch uit”, maar heel veel dingen die waar zijn zien er onlogisch uit, of zelfs onbegrijpelijk. Voor de oude Grieken was het heel onlogisch, zelfs ondenkbaar, dat er een God was die van mensen kon houden, laat staan een God die de wereld ingaat, als mens onder de mensen. Die het lijden begreep, lijden op zich nam. En zelfs door de poorten van de dood terugkwam om de wereld nieuw leven te geven.
Nee, misschien moeten we maar niet al te geïntimideerd zijn door wat mensen denken dat ondenkbaar is.
De Drie-Eenheid is ongetwijfeld een groot mysterie, maar wel een uitnodigend mysterie, we mogen God als Drie-Eenheid leren kennen! En als we willen weten wat dat betekent moeten we maar denken, wat als we iemand willen leren kennen? Dan kijken we in de eerste plaats kijken naar wat iemand doet. Met God is dat niet anders. En al in de eerste bladzijden van de Bijbel zien we die Drie-Ene God scheppend en handelend optreden. En nee, het woord Drie-eenheid, dat staat niet in de Bijbel, maar het woord vat wel samen wat er gebeurt, hoe God is.
Op de zesde dag als God de mensen schept zien we iets bijzonders in de tekst. Een meervoudsvorm. Laat ons mensen maken naar ons beeld en gelijkenis, zegt God. In de christelijke traditie is dat altijd gelezen als een voorafschaduwing van de Drie-eenheid die later helemaal geopenbaard zal worden.
De mens is dus niet alleen maar werk van God de Vader, van een almachtige Scheppergod die op onmetelijke afstand van ons zijn onnavolgbare raadsbesluiten over het hele universum uitstort, maar is een gemeenschap in zichzelf – een drie-in-één- die bijeengehouden wordt door de kracht van de Liefde, de Heilige Geest.
God is niet alleen maar almacht, God is verbondenheid, en omdat mensen naar het beeld en gelijkenis van die verbondenheid gemaakt zijn dragen wij die tekenen van verbondenheid met ons mee. Drie-eenheid wil niet meer zeggen dan God is gemeenschap en God zoekt gemeenschap. God is verbinding en zoekt verbinding.
Nu is verbinding zoeken en vinden altijd ingewikkeld, en voor ons mensen is er altijd ruis op de lijn als we die verbondenheid zoeken. Dus geen wonder dat we Drie-eenheid maar lastig vinden. De beste manier om er wat van te snappen, is niet door het oplepelen van formules (hoe belangrijk die ook zijn in een andere context) maar door verbondenheid te leven.
Wij zijn als mensen op drie manieren door de Drie-Eenheid verbonden.
Wij zijn verbonden in en met onszelf. Dat is een belangrijk begin. Wij dragen het stempel van de Drie-eenheid. Wij zijn niet enkel gemaakt door de Vader. Wij dragen een veelheid aan capaciteiten en vaardigheden in ons mee, die alleen tot bloei kunnen komen als ze een authentiek geheel zijn. Augustinus, de grote kerkvader uit de Vijfde Eeuw zei: de menselijke ziel bestaat net als de Drie-eenheid uit drie delen, de herinnering, het begrip en de wil. Als die drie niet samenwerken komt er van ons leven niets terecht. Maar als we verbonden zijn met het verhaal van ons leven – de herinnering – goed begrijpen wat we moeten doen – het begrip hebben – en dan ook nog de wil hebben om dat inzicht door te zetten, dán komen we als mens werkelijk tot ons recht. Als we onszelf niet meer respecteren, of alleen nog maar bezig zijn met vroeger, of ons opsluiten in de ivoren toren van onze intelligentie, of ons verliezen in allerlei ongerichte activiteiten, dan verliezen we onszelf.
Wij zijn verbonden met alle mensen om ons heen
We kunnen niet verbonden zijn met onszelf als we niet verbonden zijn met onze naaste. Als de Heer zegt dat wij onze naaste moeten liefhebben als onszelf – zegt Hij dat met zoveel woorden. Wij kunnen geen goed leven leiden als we niet leven in verbondenheid met anderen, in het gezin, de familie, de kerk, verenigingen waar we bij horen, de gemeenschappen waar we deel van uitmaken (stad en land) en tenslotte de hele mensheid. Hoe meer je je afsluit, des te minder je van de Drie-eenheid begrijpt.
Als iedereen het zegel van de Drie-eenheid met zich mee draagt zijn wij ook met iedereen verbonden. Niet met iedereen op exact dezelfde manier, dat spreekt voor zich. Maar toch is het een onontkenbare realiteit. We mogen dus nooit tegen een ander zeggen: jij mag niet bestaan, jouw leven doet er niet toe.
Maar als we het journaal aanzetten, en je zou haast benauwd zijn om dat te doen, en we zien de verschrikkelijke beelden, zien we hoe makkelijk dat gezegd kan worden. Of gedacht. Of er naar gehandeld. Je kan een samenleving niet met geweld bijeenhouden. In een samenleving die niet is gebouwd op wederzijds respect, op erkenning, ontaardt het leven in een strijd van allen tegen allen. Dan zijn er alleen maar verliezers.
Het leven en de waardigheid van de ander ontkennen, dat gebeurt niet alleen maar ver weg. Dat kan net zo goed hier gebeuren. Wij zijn allemaal met elkaar verbonden, ook in onze morele en spirituele zwakheid.
In de woorden van de wijze Amerikaanse dominee Martin Luther King: “Wij moeten leren samenleven als broeders, of gaan, als dwazen, samen ten onder” Het bestaansrecht van de ander ontkennen is een zonde, en zonde vernietigt de mens en het menselijke samenleven.
Tenslotte: Wij zijn verbonden met God.
Als wij verbonden zijn met onszelf, en onze naaste, dán kunnen wij ook verbonden zijn met God. Die dingen staan niet los van elkaar. De apostel Johannes schrijft: “Als iemand zegt dat hij God liefheeft, terwijl hij zijn broeder haat, is hij een leugenaar. Want als hij zijn broeder die hij ziet niet liefheeft, kan hij God niet liefhebben die hij nooit heeft gezien.” (1 Joh. 4:20) . Beste vrienden, Liefde is niet los verkrijgbaar. Je kan niet denken, hier houdt het wel op. Je krijgt er altijd meer bij. Geen kers op de taart, maar de vervulling van ons wezen. Kennis van God begint niet op de zolderkamer, of met een inzicht gebouwd op een vonk ergens diep in ons innerlijkste ikje. Kennis van God komt wanneer we verbondenheid leren.
Verbinding in onszelf, verbinding met elkaar, verbinding met God door de banden die God ons geeft, het gebed, de Bijbel, de sacramenten en door het geloof – een gave van de geest. Met en door al die banden geeft God ons het vermogen om kinderen te worden. Zo worden wij wat wij zijn, mensen die antwoord geven op de uitgenodiging die bij de Schepping in hun hart is gegrift: en zo opgenomen worden in die Goddelijke eenheid, dat Goddelijke samenleven van Vader, Zoon en Heilige Geest. Die Drie-eenheid die alles in de hemel en op aarde bijeenhoudt door de band van de Liefde.
