Preek Eerste Kerstdag 2017
Broeders en zusters
In den
Beginne was het Woord.
Dat zijn woorden met vleugels, woorden die vlucht nemen in
ons hart. Ze zijn heel bekend en toch zo vreemd.
Jezus Christus is geboren, en gisteravond hebben we het
evangelie van Lucas gelezen over het wonder van zijn geboorte, over herders en
engelen, mensen zonder onderdak die een plekje zoeken in een stal, en dan
vandaag lezen we Johannes.
En Johannes die laat de andere kant van het verhaal zien,
dat het met Jezus niet begon op het jaar nul, of min vier, zoals sommige mensen
uitgerekend hebben, nee, het verhaal van Jezus is er van eeuwigheid af, hij is
nooit niet geweest:
In den
Beginne was het Woord.
Ik zal maar beginnen met een bekentenis. Ik vind het altijd
heel moeilijk om uit het Johannesevangelie te preken. In het Johannesevangelie
staan vooral uitspraken, en heel weinig verhalen. En ik hou van verhalen.
Als je niet uitkijkt wordt een preek over een stuk uit
Johannes al gauw een geleerde lezing, over wat er in het Grieks staat, of
Metafysica, de filosofie van het bestaan. En voor geleerde lezingen is er zeker
ook een tijd en een plaats, maar niet op Kerstochtend.
Dus wat gaan we doen met al die mysterieuze woorden over
het Woord?
Een goede vriend van mij op het seminarie was heel erg
gegrepen door het Johannesevangelie, hij wist er ook heel veel van af. Nu was
het op het seminarie gebruik dat je je spullen markeerde met je eigen teken, u
moet zich voorstellen bijvoorbeeld: je hebt allemaal een brevier, en al die
brevieren lijken op elkaar, en het is vervelend als je het brevier van een
ander meepakt, dat zorgt altijd voor veel ergernis. Dus elk brevier kreeg een
sticker, of een bidprentje aan vastgeplakt, of een sleutelhanger of een ander
onderscheidend teken.
Die vriend van mij gebruikte dit symbool.
Een kruisteken
opgebouwd uit twee Griekse woorden. Het horizontale woor is Zoè. Dat is Grieks
voor “leven” en van boven naar onder staat er “Phos”, of licht.
En ik denk dat dit symbool goed past bij de lezing van
vandaag: “In Hem was leven en dat leven was het licht der mensen”. Dus daar
gaan we het over hebben, over die drie dingen
Licht, Leven, en het Kruis.
Ten eerste: het Licht.
Daar begint alles mee, dat is waarom we kerst vieren, Kerst
is hèt lichtfeest.
Hoe ver mensen ook van de kerk staan, of ze christen zijn of
niet, de symboliek van het licht in donkere dagen kan niemand aan voorbijgaan.
Geen koud-TL licht, geen schijnwerpers met een dreigende en onpersoonlijke
gloed, maar het warme licht dat hoort bij samenzijn.
Licht is in de Bijbel het symbool van alles wat goed is.
Duisternis is slecht, Licht is goed.Licht is dan niet alleen een symbool van Goedheid, maar is
ook hèt wezenskenmerk van God. In God is licht. Hij beschermt zijn volk met
licht. Als het Joodse volk wegtrekt uit Egypte, dan is God bij hen als een
Vuurpilaar die zorgt dat zij de weg niet kwijtraken. En het licht is ook teken
van zijn belofte.
In Jesaja 9, ook een bekende tekst, die hebben we in de
nachtmis gelezen:
Het
volk dat in het duister wandelt ziet een groot licht: een licht straalt over
hen die wonen in het land van de doodse duisternis.
Waar licht is, is God nooit ver weg. God wil het licht
maken, in ons hart en in onze wereld. Het kleine kind Jezus Christus is een
lichtbrenger die de wereld in vuur en vlam zetten. Nu bij kerst worden de
beloften van het oude testament ingelost: “Het Ware Licht, dat iedere mens
verlicht kwam in de wereld”.
Het licht van Christus gaat nooit meer uit!
Ten tweede: Leven.
God is de Levende God. Alles wat leeft vindt zijn oorsprong
in Hem. Niet en niemand bestaat buiten God om. God is niet iemand die buiten
ons staat maar is ons nog dieper nabij dan wij hadden durven dromen. Gods leven – zo lezen we in het evangelie –
is het licht der mensen.
Als we beseffen waar ons leven vandaan komt, dat dat niet
zomaar een ongeluk is, maar dat wij samen met alles wat bestaat gedragen worden
door God die van eeuwigheid is, dan leren wij niet alleen hoe kostbaar het
leven is, maar ook dat de dood het niet van het leven kan winnen.
In het gezicht van het Kind Jesus zien we zijn weerloze
almacht terug. Weerloos, want kind. Almachtig, want God. De macht van de dood
en het kwaad zullen hun best doen om dat leven in hun macht te brengen, of
zelfs te vernietigen. Maar het leven is groter en machtiger dan de dood.
Ten derde, het Kruis
De duisternis en de dood geven zich niet zomaar gewonnen.
Het is één van de moeilijke passages uit dit Evangelie: het Licht schijnt in de
duisternis, maar de duisternis nam het niet aan. Het leven van Jezus Christus
zal vanaf het begin af moeilijk zijn, al een paar dagen na zijn geboorte moet
hij op de vlucht voor de soldaten van koning Herodes die geen andere koning
naast hem duldt. Tijdens zijn leven zal hij worden verworpen, zelfs gehaat. Het
Leven van Christus, het Licht van Christus is in zijn geheel gericht op het
Kruis. Door het Kruis. Hij klampt zich niet vast aan de oneindige hoeveelheid
licht en leven die hij in zich heeft, maar uit liefde geeft hij alles uit
handen, voor ons.
Het Licht, het Leven en het Kruis horen bij elkaar, en dat
mogen we vandaag meenemen. Dat mogen we meenemen als we licht en leven met
elkaar delen, als we kerstfeest vieren. We mogen het ook meenemen als de dagen
toch nog donker zijn, en we pijn voelen en verdriet. Als veel zaken
uitzichtloos lijken en het licht zo ver weg.
Het leven, en alles wat er goed aan is wordt echter
gedragen door God zelf, alles wat wij doen en wie wij zijn rust op de schouders
van het kleine kind in de kribbe.
Amen.
