Verkondiging 2 juli 2023, Laurentiuskerk Alkmaar
Beste vrienden,
Lang geleden, toen ik nog student was had ik een bijbaan op de beleggingslijn van een grote bank. Mensen die aandelen of opties wilden kopen belden ons dan en wij handelden die transactie af. De studenten die daar werkten waren natuurlijk vaak geïnteresseerd in allerlei soorten financiële producten en beleggingsstrategieën. Op een gegeven moment was er iets wat heel populair was. Het heette een “winstverdriedubbelaar”: een soort product dat beloofde dat je nóg sneller geld kon verdienen!
Het kwam er op neer dat je met geleend geld opties ging kopen om zo te speculeren op koerswinst. Zo kun je inderdaad veel geld verdienen…. Tot het misgaat. En natuurlijk ging het mis en bleven veel mensen met grote schulden achter.
Maar tót het misging was het rázend
populair! Want met een trucje veel geld verdienen - in plaats van met hard
werken of met zorg en voorzichtigheid beleggen - dát zien veel mensen wel
zitten.
De winstverdriedubbelaar is alweer lang verleden tijd, maar niet voordat het veel schade heeft aangericht. Maar de onderliggende valse belofte, snel en moeiteloos rijk worden, komt altijd terug – in steeds andere vormen.
Ik las laatst een verhaal over Amerikaanse voorgangers die een aparte boodschap hebben. Ze zeggen dat als je hun leer navolgt en hen veel geld geeft dat je dan veel zegen terugkrijgt in deze wereld. Als je ze honderd dollar geeft krijg je een goede beoordeling op je werk, als je duizend dollar geeft ga je écht carrière maken en met tienduizend dollar kun je maar beter een eigen bedrijf beginnen, want dan gaan de Hemelse geldsluizen pas écht open!
Die leer wordt het
“welvaartsevangelie” genoemd en groeit in populariteit. Het is een leer die
aansluit bij onze eigen natuurlijke wensen en gedachten. We willen het goed
hebben in dit leven, we willen dat onze ouders en kinderen het goed hebben, en
als ons welzijn – en onze welvaart! – ook nog een zetje van boven kan krijgen
dan is dat mooi meegenomen!
En als we dan ook nog eens God voor het karretje van onze wereldse ambities kunnen spannen wordt het leven nóg mooier, zo lijkt het toch. Niet eens meer: voor wat hoort wat , maar “voor wat hoort nog veel meer”. Dat is dus een soort religieuze winstverdriedubbelaar! Maar misschien hoeven we niet eens naar een Amerikaanse geldkerk om die gedachte in ons te herkennen.
Jezus spreekt in het Evangelie van deze zondag over het gevaar van dit soort valse beloftes, tegen de reflex om God als winstmodel te gebruiken. En dat is elke keer als wij “voor wat hoort wat” denken in onze relatie met God. Jezus houdt zijn eigen Goede Boodschap voor. Hij lijkt stevige woorden te spreken maar het is ook een stevig probleem.
“Wie vader of moeder meer bemint dan
Mij,
is Mij niet waardig;
wie zoon of dochter meer bemint dan Mij,
is Mij niet waardig.
En wie zijn kruis niet opneemt en Mij volgt,
is Mij niet waardig.
Wie zijn leven vindt, zal het verliezen,
en wie zijn leven verliest om Mijnentwil,
zal het vinden.
Als we
alleen maar bezig zijn met de zaken van deze wereld - en de wereld in de tijd van de Bijbel bestond
vooral uit het belang van de familie! – dan missen we de boodschap van Jezus,
de boodschap van de Heer.
De boodschap van de Heer is groter en belangrijker dan de belangen van onszelf en de belangen van de wereld. Als we onze wereldse belangen vooraan zetten, belangrijker vinden dan het Evangelie, dan kunnen we die boodschap van bevrijding nooit begrijpen. Dan maken we onszelf nooit vrij van Aardse gedachten, van een Aardse logica.
Als we het evangelie volgen zijn op
weg om vrijgemaakt te worden van de
angst om wat tekort te komen, de angst dat we alles om ons heen maar moeten
vastgrijpen om ons bestaan veilig te stellen.
Vanuit het Evangelie krijgen we de empathie, en de kracht om anderen die wij tegenkomen te geven wat ze nodig hebben, als ook de kracht om te ontvangen wat je toekomt als je grote ambities hebt opgegeven.
Maar in plaats van de hoop op winst en macht mogen we nu hopen op goede en vrije gaven, zoals wij ook de gaven die wij ontvangen hebben weer beschikbaar stellen voor anderen. Zo wordt het leven een plaats waar niet de ambitie en de zucht naar rijkdom heerst maar de bereidheid om te geven centraal staat.
Paus Franciscus sprak kort geleden hier heel mooi over. Hij zei: de boom eet niet zijn eigen vruchten, de rivier drinkt niet haar eigen water. Alles wat leeft, bestaat omdat het zichzelf aan anderen geeft.
Mogen wij ook die wijsheid, de wijsheid die de Heer ons in het Evangelie om niet schenkt, dan ook vrij ontvangen en op onze beurt gevend in het leven gaan staan.
