Eerste
lezing:
In die dagen sprak Jesaja tot Achaz:
“Vraag de Heer, uw God, om een teken, hetzij hoog aan de hemel of diep in de
hel.” Maar Achaz antwoordde: “Ik vraag niet om een teken; ik wil de Heer niet
op de proef stellen.” En Jesaja sprak: “Luister dan, Huis van David, is het u
niet genoeg mensen te ergeren, dat gij ook mijn God tot ergernis wilt zijn?
Daarom geeft de Heer u ook ongevraagd een teken: Zie, de jonge vrouw zal
ontvangen en een zoon baren, en zij zal hem noemen “Immanuël”: “God-met-ons”.
Evangelie:
De geboorte van Jezus Christus vond
plaats op deze wijze: Toen zijn moeder Maria verloofd was met Jozef, bleek zij,
voordat ze gingen samenwonen, zwanger van de heilige Geest. Omdat Jozef, haar
man, rechtschapen was en haar niet in opspraak wilde brengen, dacht hij erover
in stilte van haar te scheiden. Terwijl hij dit overwoog, verscheen hem in een
droom een engel van de Heer die tot hem sprak: “Jozef, zoon van David, wees
niet bevreesd Maria, uw vrouw, tot u te nemen: het kind in haar schoot is van
de heilige Geest. Zij zal een Zoon ter wereld brengen, die gij Jezus moet
noemen, want Hij zal zijn volk redden uit hun zonden.” Dit alles is geschied,
opdat vervuld zou worden wat de Heer gesproken heeft door de profeet, die zegt:
“Zie, de maagd zal zwanger worden en een Zoon ter wereld brengen, en men zal
Hem de naam Immanuël geven.” Dat is in vertaling: God met ons. Ontwaakt uit de
slaap deed Jozef zoals de engel van de Heer hem bevolen had en nam zijn vrouw
tot zich.
Broeders en
zusters,
In elke
relatie – of dat nu met uw echtgenoot of echtgenote is, of met uw familie of
vrienden – bestaat het risico dat er grote misverstanden kunnen ontstaan, en
door die misverstanden grote conflicten. Als de betrokkenen dan niet uitkijken
en iedereen vasthoudt aan het eigen gelijk dan kunnen er grote breuken ontstaan
die niet zomaar weer te lijmen zijn.
In de eerste
lezing lezen we over Koning Achaz, een slechte koning van Juda, die denkt dat
hij alle scheuren en breuken om hem heen met geweld en gekonkel kan beheersen.
In het Evangelie lezen we over Jozef die een geheel andere weg kiest, terwijl
hij zelf ook voor een grote crisis staat.
Want we
lezen in het Evangelie over een haast onvoorstelbare situatie. Dat de relatie
tussen Jozef en Maria op knappen staat. Twee van de edelste mensen die ooit
hebben geleefd staan op een kruispunt, en het scheelt weinig of ze gaan niet
meer met elkaar verder.
Maria is
zwanger van de Heilige Geest, een wonder dat uit de diepste liefde van God voor
de mensen komt. God lanceert zijn Zoon niet op de Aarde af als volgroeide
superheld, maar wil dat zijn Zoon het hele menselijke leven deelt – van de
baarmoeder tot de dood aan het Kruis. Hij kiest voor Hem Maria als moeder, de
Vrouw die als een nieuwe Eva het leven-met-God voor heel de wereld mogelijk
maakt.
Enkel de
grootste en hoogste woorden die we hebben zijn genoeg om uit te drukken wat de
woorden van Maria “mij geschiede naar Uw Woord” werkelijk voor ons betekenen.
Maar die
grote en hoge woorden vinden we op dit moment even niet bij Jozef. Hij verdenkt
Maria – Maria die zonder zonde is! – van overspel. In het Evangelie lezen we
dat hij stilletjes van haar wilde scheiden. De verloving tussen hen ongedaan
maken. Want overspel is niet niks.
Integendeel .
In de wereld
van de Bijbel, maar nog steeds in de wereld van het Midden-Oosten geldt
overspel – in het bijzonder het overspel van de vrouw haast het ergste wat je
kan doen. Het is haast nog erger dan moord: In het Oude Testament, als God het
volk aanklaagt omdat het achter vreemde goden aanloopt dan zegt God niet in de
eerste plaats: “je hebt me pijn gedaan” of “je hebt bezit van me gestolen” of “je
hebt me verwond”. Nee, God zegt: “je bent een overspelig volk, je hebt je
gehoereerd voor vreemde goden”. Als de
diepste en meest waardevolle relatie de huwelijksrelatie is, een relatie van
volledige zelfgave over en weer, dan is overspel de poging om die relatie te
vernietigen, een van de ergste dingen die er zijn.
De
zwangerschap van Maria stort Jozef in een crisis, van Achaz en Jozef kunnen we
leren hoe het verder moet als we voor grote uitdagingen komen te staan. Zoals
Maria een nieuwe Eva is, zo kunnen we in Jozef ook de vernieuwing van een
bijbels karakter zien: De heilige Jozef
staat in perfect contrast met Koning Achaz – en daarom maakt hij de goede
keuzes. In drie dingen is Jozef het
tegenovergestelde van Achaz. Wat is Achaz voor een man?
Koning Achaz,
koning van Juda en voorvader van Jozef, zo kunnen we lezen in de Bijbel, staat ook
voor een crisis. Als hij het politieke spel van zijn tijd niet goed speelt dan
kan hij álles kwijtraken. Maar Achaz wil enkel steunen op eigen inzicht, en
eigen kracht. Naar de profeten die hem proberen uit te leggen dat hij op God
moet vertrouwen luistert hij niet. Als de profeet Jesaja hem vertelt dat hij
God om een teken moet vragen luistert hij ook niet. Hij verstopt zich achter
valse nederigheid en gefleem. (Maar het
Teken komt toch!) Dat is één: hij is een trotse zelfstandige man – denkt hij - die
niet wil luisteren
Omdat Achaz
steunt op macht wordt hij afhankelijk van machtigen – van de heidense heersers
om hem heen. Hij moet dealtjes sluiten met heersers die nog machtiger, gemener
en doortrapter zijn dan hemzelf. Uiteindelijk raakt hij in de ban van vreemde
goden. Hij zocht naar zelfstandigheid, hij wordt afhankelijk. Dat is twee:
achter de machtmens schuilt een zwakkeling.
Uit
afhankelijkheid raakt Achaz zijn roeping als koning kwijt. Elders in het Oude
Testament (2 Koningen 16:3) staat zelfs dat hij één van zijn zonen laat
offeren, de ergste zonde die er is, nog erger dan overspel! Alles om maar greep
te blijven houden op wat er gebeurt. Hij geeft uit handen wat hem het meest
dierbaar is, wat hij het meest zou moeten koesteren. Hij offert alles op voor
een doel dat het lang niet meer waard is, een doel dat hij al lang kwijt is.
Het is zinloos.
Dat is drie:
hij offert zijn eigen kind, hij is een waardeloze vader en een slechte koning. Wie
alleen maar met zichzelf bezig is, is een ander niet tot zegen maar tot vloek.
Dan Jozef,
Jozef is geen heerser van een land, maar hij is wel van koninklijke huize, in zijn
bloed schuilt de roeping die God aan koningen geeft: dat je jezelf
opoffert voor de mensen voor wie je
verantwoordelijk bent.
Hoe gaat
Jozef dan om met de grootste crisis uit zijn leven?
Natuurlijk
heeft Jozef zijn eigen gedachten, maar hij neemt geen overhaaste besluiten. En
als de Engel hem verschijnt in een droom dan herkent hij het teken voor wat het
is. Dat is één: hij is een goed mens die wacht met onomkeerbare stappen te
zetten tot het duidelijk is wat Gods wil is.
Er zullen
dan altijd mensen zijn die zeggen: wat een zwakkeling.
Mensen die kwaadspraken (of kwaadspreken) over het Christendom beginnen als eerste bij het aanvallen van de Maagdelijke Geboorte,
met het aanvallen van Maria en Jozef.
Maar waar zogenaamd machtige mensen vaak
niet meer zijn dan de slaaf van hun eigen aandrang, of de mensen om hen heen,
zien we wat punt twee van het leven van Jozef is. Hij is geen passieve zwakke
man, zijn aanvaarding is een daad van zuivere zielenadel. Werkelijke kracht
toont zich in het kunnen aanvaarden dat Gods wil groter is dan de onze.
Ten derde,
tenslotte: Jozef offert niemand op. Hij zorgt voor Maria, hij zal zorgen voor
het kind Jezus. Hij is van koninklijke bloede maar denkt geen moment aan zichzelf.
Hij offert Maria en Jezus niet op maar geeft zichzelf voor hun welzijn.
In de wereld
kunnen wij nog steeds veel Achazzen zien en vooral horen, want ze maken altijd
veel lawaai. Jozeffen zie en hoor je niet zo veel omdat dat geen mensen zijn
die aandacht op zichzelf vestigen. Die hebben ze ook niet nodig, ze doen wat
goed is, omdat ze altijd open staan voor de Wijsheid van Boven, de waarheid die
elk mens verlichten wil.
Zo wil ik u
dan ook toewensen dat u zich niet stoort aan Achazjes, en probeert meer als
Jozef te zijn.
Als we ons openen voor de tekenen die God ons geeft maken ook
wij onze roeping waar.
Amen
