Drempels zijn bijzonder.
De drempel is een afscheiding tussen binnen en buiten, tussen de éne orde en een andere. Het zijn grensgebiedjes waarop je kort mag staan. Word je binnengenodigd? Mag je buiten blijven? Mag je er eindelijk overheen, naar buiten - de vrijheid in?
Een drempel van een heiligdom is al helemaal met een bijzondere betekenis geladen: als grens tussen het heilige (fanum) en het wereldse (pro-fanum) zijn ze kwetsbare overgangsgebieden waar mensen kleur bekennen, gevolg geven aan hun keuzes, en binnen of buiten gaan. Drempels zijn zèlf dunne strookjes heilige grond. De omgang met drempels en drempelmomenten tekent ons. Hoe je binnenkomt of buitengaat, hoe je onthaald wordt en hoe de deur voor je wordt opengehouden als je afscheid neemt, dat zijn belangrijke elementen van onze levensverhalen.
De kerk kent pastoraat in alle soorten en maten. Er is pastoraat voor elk scharniermoment in het leven: voor geboorte, volwassenheid, ziekte en dood. Er is pastoraat voor op de weg, er is pastoraat voor op bed, en er is ook pastoraat voor mensen die op de drempel staan . Op de drempel van de kerk.
Mensen die naar binnen willen, of juist naar buiten. Drempelpastoraat.
Drempelpastoraat tekent een begin of een einde. Als iemand binnen komt, wordt een relatie met een mogelijke toetreder begonnen - die zijn levensverhaal en het verhaal van de kerk op elkaar ziet rijmen. Als iemand buitengaat, nemen we afscheid van elkaar - we beëindigen een relatie. Soms hebben mensen pijn, soms voelen ze dat ze nog even met een deur moeten slaan. Anderen willen hun verhaal nog even kwijt aan de drempelwachter.
Die deurwachter, dát ben ik. Als iemand naar binnen wil, ben ik degene met wie ze eerst het gesprek aangaan. Als ze willen gaan ben ik degene die zijn handtekening moet zetten onder de brief waarin we afscheid van elkaar nemen. Het is sinds een paar weken drukker op de drempel. Geen eenrichtingsverkeer, dat niet, maar er wordt wel consistent aan mij gevraagd om de deur naar buiten open te maken. Ik ben naar eer en geweten verplicht om deze gang mogelijk te maken. Ik heb geen recht om iemand tegen te werken, en ik probeer als het enigszins mogelijk is tussen de opzeggingsbrief en de definitieve administratieve stappen niet langer dan een week te laten zitten. En als mensen niet uit het formulier komen, dan help ik ze daarbij. Dat voelt dubbel, maar soit. Zij hebben hun keuze gemaakt, en aan mij om er voor te zorgen dat hun laatste (?) ervaring met de kerk geen hatelijke of negatieve is.
De drempel heeft zijn eigen tempo, en zoals met alle pastoraat is het aan de pastorant - niet aan de pastor - om ritme en richting aan te geven. Elke vorm van geestelijke dwang is uit den boze. Je moet de persoon op weg naar binnen of buiten respecteren, zijn of haar keuzes zijn leidend, en zeker als iemand gekozen heeft om te gaan past het niet om nog drempels op te werpen.
Tegelijkertijd is het ook niet fris mensen over de drempel heen te trekken , alsof die drempel er eigenlijk niet is. De gang over de drempel is deel van de weg die iemand gaan moet, en niemand anders kan die weg voor hem gaan. De drempel zou bij uitstek een manipulatievrije zone moeten zijn.
Terwijl ik een uitschrijfformulier opzocht voor een parochiaan kwam ik een voorbeeld tegen van hoe het mijns inziens in ieder geval niet moet:
 |
| Bah. |
De remonstranten zijn een religieus genootschap van vrijzinnige snit, en zijn met graagte actief op de religieuze marktplaats. Ze prijzen hun waren luidkeels aan. "Mijn God maakt graag Reclame" zou een alternatief motto voor dit gezelschap kunnen zijn.
Enfin, terug naar de arme bijna-ex-katholiek, die op zoek is naar de deur. De man of vrouw die zich gereed maakt om de drempel over te gaan, de wijde wereld in. Hij of zij staat nog niet op die drukke jaarmarkt van de Zingeving. Die is nog niet omringd door vuurspugers, jongleurs, vrouwen met baarden en honderden marktkramers met dé patente oplossing voor alle existentiële noden. Morgen wellicht, maar nu nog niet. Hij googelt naar een formulier, om de drempel over te kunnen gaan. Vandaag, morgen, overmorgen staat hij of zij op dat smalle lijntje heilige grond..
Hij print zijn formulier uit en vult deze in, misschien houdt hij of zij wel even halt, en denkt over verleden, heden of toekomst. De levende kerststal lang geleden, pijn over dingen die gezegd of gedaan zijn, een herinnering aan de geur van wierook dringt zich wellicht op, misschien is er een min of meer omlijnde verwachting voor de toekomst...
Misschien blijft het formulier nog even liggen, misschien blijft het liggen en gaat toch de prullenbak in, misschien wordt het met een diepe zucht (frustratie? bevrijding?) ondertekend en morgen in de bus gedaan. Ter attentie van mij. De drempelwachter.
Daar lawaaiig tussen willen komen -met een jolige reclameboodschap- verdraagt zich niet met de drempelpositie van de pastorant. Een reclameboodschap op een heilige drempel gekalkt, dat noemen we met rechte eerder graffiti. Dat is geen helpende hand, maar eerder een smoezelig pootje dat al te gretig door de brievenbus wordt gestoken, tastend naar een nieuwe klant.
Je zou er wat onpasselijk van worden. Het zal wel heel modern zijn, en horen bij 2018, en een uiting zijn van de nieuwste guerilla-marketingideeën... Maar ik hoop dat we hier nooit aan mee gaan doen. Ik hoop dat ik me er nooit toe zal laten verleiden.
Ik heb verhaal gehaald, maar ik vond deze keer een dichte deur. Een bekende remonstrant vond dat mijn eigen kerk wel genoeg problemen had om me druk over te maken (Dankjewel Tom, ik was dat feit bijna vergeten! Bedankt dat je me er aan herinnert!). Zo was er van achter die dichte deur nog wat gegrinnik. Enfin. Ik ben blij dat het mijn deur niet was.
Maar als je je ergens aan ergert, dan betekent dat, dat iets betekenis heeft en reflectie vraagt. Zo levert deze stunt wellicht toch nog wat positiefs op. Voor mij is weer duidelijker geworden waarom ik doe wat ik doe en dat blijf ik doen.
Het is op dit punt in de geschiedenis druk op de drempels. Misschien zal dat nog een tijd zo blijven, misschien keert de richting zich ooit om, ik weet het niet.
Aan welke kant van de drempel u zich ook bevindt, ik beloof dat ik altijd zal proberen uw gang over de drempel met alle zorg te begeleiden, hoe kort of lang deze tocht ook duurt.
En als ik hier niet aan voldoe, dan hoop ik daar altijd op aanspreekbaar te zijn. Juist als ik fouten maak.
Waar u ook heen gaat, het ga u goed.
