In die tijd
sprak Jezus tot de menigte over het Rijk Gods;
en wie genezing nodig hadden, genas Hij.
Toen de dag ten einde begon te lopen
kwamen de twaalf naar Hem toe en zeiden:
“Stuur de mensen weg;
dan kunnen ze naar de dorpen en gehuchten in de omtrek gaan
om daar onderdak te vinden,
want hier zijn we op een eenzame plek.”
Maar Hij antwoordde:
“Geeft gij hun maar te eten.”
“Wij hebben niet meer dan vijf broden en twee vissen,”
zeiden ze;
“of we zouden voor al dat volk eten moeten gaan kopen.”
Er waren naar schatting wel vijfduizend mannen.
Hij gelastte nu zijn leerlingen:
“Laat ze gaan zitten in groepen van ongeveer vijftig.”
Dat deden ze en ze lieten allen plaats nemen.
Daarop nam Hij de vijf broden en de twee vissen,
sloeg de ogen ten hemel,
sprak er de zegen over uit,
brak ze en gaf ze aan zijn leerlingen
om ze aan de menigte voor de zetten.
Allen aten tot ze verzadigd waren
en wat zij overhielden haalde men op,
twaalf korven met brokken.
Beste vrienden
Deze zondag is het wéér geen gewone zondag. We vieren Sacramentsdag. De eucharistie staat centraal. Nu is dat natuurlijk elke zondag zo, net zoals elke zondag een klein Pasen is, maar sommige zondagen zijn gelijker dan anderen.
In het evangelie horen we over de wonderbaarlijke spijziging – wat een mooi ouderwets woord – van de vijfduizend, ergens aan de rand van het meer van Galilea. Je moet het je een beetje voorstellen net als bij de Bergrede: mensen overal vandaan, uit het Joodse land en uit de heidense steden, die van het Koninkrijk van God willen horen, die Jezus willen zien.
En dan gebeurt er van alles. En hoewel de spijziging niet precies hetzelfde is als de eucharistie volgt het wel dezelfde beweging, er zit eenzelfde structuur in. Wij denken soms te vaak en te makkelijk in enkele gebeurtenissen en enkele momenten. Wat betekent dit? Wat doet dat? Ons hoofd wil alle delen los van elkaar analyseren. Dat is niet altijd zinloos, maar je verliest dan ook gauw de blik op de diepere dimensies, de grotere bewegingen waarin wij meegenomen worden.
Het verhaal van de spijziging van de vijfduizend is niet zomaar een verhaal over een gebeurtenis. Het maakt de beweging van God en mensen zichtbaar. Maakt duidelijk wat eucharistie is én moet zijn.
Mensen komen van overal vandaan in een wildernis. De eucharistie is niet voor één volk, of één stam. Of één groep uitverkorenen die heiliger leven dan de rest. Het is bedoeld voor de hele mensheid. God is geen God van Joden, of God van Christenen. God is er voor iedereen. Het is een radicalere toewending dan wij ons misschien kunnen voorstellen. Dat is één.
Mensen van overal bijeen komen bij elkaar. Wat komen ze daar doen. Ze komen naar Jezus luisteren. Jezus geneest. Dat is een grote aantrekkingskracht, maar belangrijker dan dat: Jezus verkondigt. Hij verkondigt het Koninkrijk, hij verkondigt de Blijde Boodschap. Daar begint alles mee. Als wij op zondag bijeen komen dan beginnen we niet met de communie, we beginnen met de dienst van het Woord. Die is niet minder dan de dienst van de tafel. Geen maaltijd zonder verkondiging! Het één kan niet zonder het ander. Dat is twee.
Maar hoewel geloof komt uit het gehoor (Romeinen 10:17) wekt dit geloof ook honger naar zijn vervulling. Het horen van en geloven in de Blijde Boodschap brengt ook verlangen naar ontmoeting met zich mee. Hoewel de mens niet leeft van brood alleen kunnen we ook niet enkel en alleen maar verzadigd raken van woorden.
Wij bieden het weinige dat we hebben aan God. In het evangelie: vijf broden en twee vissen, wij, hier: wat brood en een bodempje wijn. Het is niet veel: uit zichzelf kan het ons niet vervullen. Er moet wat mee gebeuren. Wij bieden van uit onze kleinheid gaven aan. Drie.
Dan spreken we een zegen uit. In het Joodse geloof is de zegen over het eten een gebed van dankzegging. En wat betekent het woord eucharistie? Precies dat: dankzegging. We danken God voor wat Hij ons wil geven. De dank gaat aan het wonder vooraf. Wat betekent danken niet alles om jezelf en je eigen ego laten draaien. Dankzeggen betekent jezelf vrijmaken. Pas als je jezelf hebt leeggemaakt van je eigen prestaties en je eigen initiatieven, is er ruimte voor God om wat te doen. Dat is vier.
En wat God doet is dan zorgen voor genoeg. De spijziging is verzadigend, vullend. Het is genoeg voor de dag. God zorgt voor mensen. Het is geen menselijke overdaad, als je er dat van wilt maken heb je ergens een afslag gemist.
Hij wil je ook vervullen. Zelfs, als we zeggen, brood en wijn zich lichaam en bloed van Christus, zich werkelijk met jou verenigen. Als jij verenigt met brood en beker, dan verenigt God zich met jou. Vijf.
Dan is het nog niet klaar. Er is nog over. En daar moeten we even opletten, want het is een kleinigheid we lezen er makkelijk over heen. Er blijft veel over. In het Oude Testament was er manna uit de hemel. Maar dat kon je niet bewaren, tenzij het sabbat was dan kreeg je voor twee dagen. Maar nu? Twaalf korven! Twaalf manden in wat begrijpelijkere taal. Getallen in de Bijbel hebben altijd symbolische betekenis: het gaat nooit alleen maar om boekhouding. Twaalf, is een getal van volheid. Twaalf is het getal van het volk. Twaalf stammen van het volk Israël, twaalf apostelen die de kern vormen van het Volk van God dat de Kerk is. Twaalf manden, is dus ook geen toevallige uitrusting. Manden zijn bedoeld om voedsel in te stoppen voor onderweg. Het is geen hoeveelheidsmaat – er staat niet in hoe groot zo`n mand was. Het zegt iets over het doel ervan. De korven – de manden – zijn proviand voor de reis die je maakt. Het is overschot met een reden.
De maaltijd, de ontmoeting met God in de eucharistie is dus ook geen privé-moment van Godsvereniging. Een moment van verlichting en Godsvereniging en daarna is het uit. Is het uit, dan ga je uit. Door de eucharistie worden we Gods Volk Onderweg: een volk, van twaalf stammen; net als het Joodse volk dat was in de woestijn. Zo zijn wij met de eucharistie, volk van Twaalf Manden.
Wij gaan straks onderweg. Vanuit het Latijn noemen we dat op missie gaan. En nu weet u meteen waar het woord mis vandaan komt. De mis vindt zich plaats binnen de muren van de kerk, maar wordt gevierd voor alles wat gebeuren moet buiten die muren. Zes.
Samenvattend maken we deel uit van één grote dynamische beweging. God die beweegt onder de mensen zodat wij in beweging komen:
Wij mensen overal vandaan, komen samen rond het woord om van Jezus te horen. Wij hebben weinig van onszelf, maar kijken uit naar het vele dat God ons geeft. Wij zeggen daar dank voor en ontvangen de gave in blijdschap. Zo`n volheid dat we niet alleen genoeg hebben voor hier, maar ook nog eens genoeg om ons voor te bereiden op de missie die we meekrijgen, weer op weg te gaan, te getuigen van wie zijn als Gods Volk Onderweg. Geraakt door de gave: brood uit de hemel.
Amen.
